Chief Executive Officer (CEO) waa shaqsiga ugu sarreeya ee ka taliya shirkad. Waajibaadka ugu waaweyn ee CEO-ga saaran waxaa ka mid ah:
- Go’aan ka gaaridda arrimaha muhiimka ah ee shirkadda.
- Hogaaminta shaqaalaha iyo khayraadka shirkadda si loo gaaro yoolalka istiraatiijiyadeed.
- isku xidhka shaqada u dhexaysa guddiga sare (board of directors) iyo howlaha shirkadda.
CEO-gu wuxuu inta badan noqdaa wajiga guud ee shirkadda waana sababta keenta in dadweynuhu ay xasuustan shirkada .
Guddiga sare ee shirkadda iyo saamileyda (shareholders) ayaa doorta CEO-ga. Wuxuu warbixinta shirkada lawadaaga guddoomiyaha guddiga iyo guddiga shirkadda, kuwaas oo ay magacaabeen saamileyda.
Doorka iyo Waajibaadka CEO-ga
Doorka CEO-gu wuu kala duwan yahay iyadoo ay ku xiran tahay baaxadda shirkadda, iyo qaab-dhismeedka shirkada . CEO-yada ka shaqeeya shirkadaha waaweyn waxay badanaa diiradda saaraan go’aamada istiraatiijiyadeed ee heerka sare iyo hagidda kobaca guud ee shirkadda.
CEO-gu wuxuu ka shaqayn karaa:
- Istiraatiijiyadda shirkadda – Go’aaminta sida shirkaddu u horumari doonto.
- Qaab-dhismeedka iyo dhaqanka shirkadda – Sida shirkaddu u yeelan lahayd nidaam shaqo oo wanaagsan.
- Maareynta khayraadka – Sida loo qaybinayo maalgelinta shirkadda.
- Dhisidda kooxo guulaysta – Abuurista kooxo si wanaagsan u wada shaqeeya.
- Hirgalinta aragtida shirkadda – Dejinta jihada shirkaddu ku socoto.
Cilmi-baaris ay sameysay Harvard Business Review ayaa falanqaysay sida CEO yadu u maareeyaan waqtigooda. Waxay ogaatay in:
- 72% waqtigooda shaqo ay ku qaataan shirar.
- Waqtiga sidaan ayay u qeybiyen:
- 25% xiriirka shaqaalaha iyo daneeyayaasha shirkadda.
- 25% dib u eegista qaybaha kala duwan ee shirkadda.
- 21% horumarinta istiraatiijiyadda shirkada .
- 16% qaab-dhismeedka iyo dhaqanka shirkadda.
- 3% xiriirka macaamiisha.
- 1% maaraynta xaaladaha degdegga ah.
Tani waxay muujinaysaa in Chief Executive Officer (CEO)-gu inta badan uu diiradda saaro qorshaynta istiraatiijiyadeed iyo xiriirka guddiga iyo shaqaalaha shirkadda.
Tusaalooyinka Shaqooyinka CEO-ga
Doorka iyo waajibaadka CEO-ga way kala duwanaan karaan iyadoo lagu xiran yahay nooca shirkadeed iyo baaxadda shirkadda. Si kastaba ha ahaatee, CEO-ga waxaa badanaa laga filayaa inuu qabto qaar ka mid ah ama dhammaan shaqooyinkan:
1. Kormeerka Jihaynta Istiraatiijiyadeed ee Shirkadda
Maamulayaasha hoose (mid-level managers) waxay inta badan ku mashquulsan yihiin hawlaha maalinlaha ah ee shirkadda. CEO-gu wuxuu falanqeeyaa natiijooyinkooda wuxuuna go’aamiyaa qorshaha fog ee shirkadda.
2. Hirgelinta Isbeddellada iyo Qorshayaasha
Chief Executive Officer (CEO)-gu wuxuu ka shaqeeyaa sidii qorshayaasha shirkadda loo hirgelin lahaa, isagoo la kaashanaya madaxda sare. In kasta oo isbeddellada si toos ah ay u hirgeliyaan maareeyayaasha shirkada , CEO-ga ayaa hubinaya in qorshaha fog ee shirkadda la raacayo iyo inkale .
3. La Macaamilka Warbaahinta iyo Xiriirka Dadweynaha
CEO-ga badanaa waa wajiga shirkadda. Tani waxay ka dhigan tahay inuu ka hadlo shirarka waaweyn, dadweynaha la wadaago isbeddellada shirkadda, wuxu sidoo kale ka qayb gala munaasabadaha bulshada.
4. Wada Shaqeynta Madaxda Kale ee Sare
CEO-gu wuxuu ku tiirsan yahay hoggaamiyeyaasha kale si ay u maareeyaan qeybahooda shaqo halkii uu si toos ah u maamuli lahaa dhammaan arrimaha shirkadda. Wuxuu la falgalaa si uu u helo faham guud oo ku saabsan sida shirkaddu u socoto.
5. Xisaabtan La Xiriira Guddiga Sare (Board of Directors)
Guddiga shirkaddu waxay kor kala socdaan waxqabadka shirkadda, CEO ga isna waxa uu bixiyaa cusboonaysiinta qorshayaasha shirkadda, wuxuuna la wadaagaa guddiga talooyin iyo dib-u-eegis ku saabsan jihada shirkadda.
6. Dabagalka Waxqabadka Shirkadda
Chief Executive Officer (CEO)-gu wuxuu si dhow ula socdaa waxqabadka shirkadda, wuxuuna adeegsan karaa cabbiro dhaqaale iyo kuwo aan dhaqaale ahayn si uu u qiimeeyo xaaladda shirkadda. Wuxuu maamulayaasha hoose ka codsadaa warbixin si uu u ogaado qaybaha shaqada ee si fiican u socda iyo kuwa u baahan hagaajin ama qabyada ah .
7. Dejinta Dhaqanka iyo Deegaanka Shaqo ee Shirkadda
Chief Executive Officer (CEO)-gu wuxuu dejiyaa jihada dhaqanka shaqo ee shirkadda. Shaqaaluhu waxay CEO-ga uga daydaan hab dhaqanka iyo jawiga shaqo ee shirkaddu leedahay. Wuxuu abuuraa jawi shaqo oo dhiirrigelinaya guusha shirkadda.
Tani waxay muujineysaa in CEO-gu uu yahay hoggaamiyaha ugu sarreeya ee shirkadda, wuxuuna door muhiim ah ka ciyaaraa jihada, kobaca, iyo guusha shirkadda.
Mushaharka CEO-ga
CEO-yadu waxay helaan faa’iidooyin badan oo dheeraad ah maadaama ay yihiin madaxda ugu sareysa shirkadaha. Sanadkii 2023, mushaharka ugu sareeya ee CEO la siiyay wuxuu gaadhay $161,826,161, waxaana helay Hock E. Tan, CEO-ga shirkadda Broadcom Inc. Mushaharkani wuxuu kordhay 167% marka loo eego sanadkii ka horreeyay.
CEO-yada shirkadaha waaweyn waxay caan ku noqdaan la macaamilka dadweynaha. Tusaalooyinka caanka ah waxaa ka mid ah:
- Elon Musk – CEO-ga Tesla (TSLA)
- Steve Jobs – Aasaasaha iyo CEO-gii hore ee Apple (AAPL)
Steve Jobs wuxuu noqday astaan caalami ah, ilaa ay filimaan iyo dokumentiyo badan laga sameeyay geeridiisii kadib 2011.
Jagooyinka Kale ee La Xiriira CEO-ga
Shirkadaha Mareykanka waxay leeyihiin jagooyin badan oo madax sare ah oo ka bilaabma xarafka C, taasoo ka dhigan “Chief” (Guddoomiyaal). Madaxda sare ee shirkadaha waxaa loo yaqaan C-Suite ama C-Level.
CEO-ga mararka qaar wuxuu qaban karaa jagooyin kale sida:
- Chief Financial Officer (CFO) – Masuulka maaliyadda shirkadda
- Chief Operating Officer (COO) – Masuulka howlaha maalinlaha ee shirkadda
Tani waxay badanaa ka dhacdaa shirkadaha yaryar ama kuwa cusub ee kobcaya. Laakiin isku xirka jagooyin badan oo hal qof ka shaqeeeyo waxay keeni kartaa culeys badan, jahwareer hoggaamineed, iyo dhibaato maamul oo saamayn ku yeelan karta guusha shirkadda ee mustaqbalka fog.
Waxaa muhiim ah in shirkaduhu kala saaraan xilalka hoggaanka sare si ay u hubiyaan nidaam shaqo oo hufan.
Farqiga u Dhaxeeya CEO iyo COB
- CEO waa madaxa shirkadda, wuxuuna maamulaa howlaha shirkadda maalin kasta.
- COB waa guddoomiyaha guddiga shirkadda, wuxuuna kormeeraa shaqada CEO-ga si loo hubiyo in shirkaddu si sax ah u socoto.
Haddii guddigu diido go’aanada CEO-ga, waa in la beddelaa ama wax laga badalaa. Shirkadaha intooda badan waxay door bidaan in labadan jago loo kala saaro laba qof si shirkaddu si wanaagsan u shaqeyso.
Farqiga u Dhaxeeya CEO iyo CFO
- CEO wuxuu maamulaa howlaha guud ee shirkadda.
- CFO (Chief Financial Officer) wuxuu si gaar ah diiradda u saaraa arrimaha maaliyadeed ee shirkadda.
CFO-gu wuxuu falanqeeyaa awoodda dhaqaale ee shirkadda wuxuuna bixiyaa talooyin lagu xoojinayo dhinacyada maaliyadeed ee daciifka ah. Wuxuu sidoo kale la socdaa dhaqaalaha shirkadda meesha uu marayo , maalgashiyada, iyo qaab-dhismeedka maaliyadeed. Ujeeddadiisu waa inuu kordhiyo faa’iidada shirkadda iyo in saamilaydu ay hesho dakhli wanaagsan.
Farqiga u Dhaxeeya CEO iyo COO
- CEO wuxuu hoggaamiyaa shirkadda guud ahaan.
- COO (Chief Operating Officer) wuxuu inta badan kaalinta labaad kaga jira maamulka shirkadda.
COO-gu wuxuu mas’uul ka yahay howlahan
- Shaqaaleysiinta iyo tababarka shaqaalaha.
- Xeerarka sharci ee shirkadda.
- Mushahar bixinta iyo maamulka shaqaalaha.
COO-gu wuxuu madax ka yahay arrimaha maamul ee shirkadda, wuxuuna hubiyaa in hawlaha shirkaddu si habsami leh u socdaan.
Farqiga u Dhaxeeya CEO iyo Jagooyinka Kale ee shirkada
Jagooyin badan oo hoggaanka kamid ah ayaa la xiriiri kara CEO-ga, qaarna way isku milmi karaan, halka qaarna ay si kala duwan u shaqeeyaan.
1. Founder (Aasaasaha Shirkadda)
- Aasaasaha waa qofkii shirkadda bilaabay.
- Wuxuu dhisay qaab-dhismeedka shirkadda, xeerarkeeda, iyo istiraatiijiyaddeeda maalintii ugu horreysay.
- Aasaasaha shirkaddu wuu sii joogi karaa ama wuu ka tagi karaa shirkadda.
- Haddii uu wali hoggaamiyo Aasaasihii shirkadda, waxaa lagu magacaabi baa Founder/CEO.
2. Chairperson (Guddoomiyaha Guddiga)
- Guddoomiyaha waa qofka hoggaamiya guddiga shirkadda (board of directors)
- Wuxuu noqon karaa madax sare ama guddoomiyaha guddiga shirkadda.
- CEO-ga mararka qaar wuxuu qaban karaa jagada Chairperson, gaar ahaan haddii uu si toos ah u maamulo guddiga shirkadda.
3. Owner (Milkiilaha Shirkadda)
- Milkiilaha waa qof haysta saamiyo ya shirkadu leedahay
- Wuxuu ka helaa faa’iido shirkadda , iyadoo ku xiran inta saamiyo ah ee uu leeyahay ama uu haysto.
- Haddii CEO-gu uu shirkadda saamiyo ku leeyahay, waxa uu noqon karaa milkiile sidoo .
4. Director (Agaasime)
- Agaasime wuxuu noqon karaa maamul sare ama xubin guddiga shirkadda iyadoo ku xiran qaab-dhismeedka shirkadda.
- CEO gu waxa uu ka sarreeyaa agaasimayaasha inta badan.
- Si kastaba ha ahaatee, mararka qaar, CEO-gu wuxuu hoos iman karaa guddiga agaasimayaasha haddii ay leeyihiin awood sare.
Saamaynta Isbeddelka CEO-ga
Markii shirkadi ay CEO-ga badasho , suuqyadu waxay uga jawaabi karaan si wanaagsan ama si xun. Daraasado badan ayaa muujiyay in CEO-gu uu saameyn ballaaran ku yeelan karo waxqabadka shirkadda.
- daraasad ayaa muujisay in 45% waxqabadka shirkaddu ay la xiriirto CEO-ga.
- Daraasad kale waxay sheegtay in CEO-gu uu kaliya 15% saameyn ku leeyahay faa’iidada shirkadda.
Saamaynta Isbeddelka CEO-ga ee Qiimaha Saamiga
Marka CEO-ga la beddelo, qiimaha saamiyada shirkadda way is beddeli karaan sababo kala duwan awgood. Isbeddelka CEO-gu wuxuu inta badan keenaa halis badan, gaar ahaan haddii uusan qorshaysnayn.
Qiimaha saamigu kor ayuu u kici karaa ama hoos ayuu udhici karaa iyadoo lagu salaynayo sida suuqu u arko awoodda CEO-ga cusub ee hoggaamin doona shirkadda.
Maxaa Loo Eegaa Marka CEO la Bedelayo?
Marka shirkad bedesho CEO, maalgashadayaashu waxay fiiro gaar ah u yeeshaan arrimahan:
- CEO-ga Cusub & Ajandihiisa – Ma keenayaa isbeddelo waaweyn mise wuxuu raaci doonaa istiraatiijiyaddii hore?
- Jihada Shirkadda – Ma la filayaa in shirkaddu wax wayn iska beddesho?
- Kala-guurka Maamulka – Sidee ayey hoggaanka sare u maareynayaan xilliga kala-guurka?
Maalgashadayaashu waxay doorbidaan CEO-leh waayo-aragnimo hore oo ku saabsan shirkaddaha ama warshadaha . Waxay qiimeeyaan taariikhdiisa, gaar ahaan haddii uu hore u kordhiyay qiimaha saamiyada, hoos u dhigay kharashaadka, ama uu soo kordhiyay wax cusub
Waa Maxay Shaqada CEO-gu?
CEO-gu waa qofka mas’uulka ka ah maareynta shirkadda. Shaqadiisu waxay ka mid noqon kartaa:
- Qaybinta iyo hagidda qorshayaasha shirkadda.
- Kordhinta faa’iidada shirkadda.
- Maareynta qaab-dhismeedka iyo istiraatiijiyadda shirkadda.
- La xiriirka guddiga shirkadda.
CEO ,gu ma Mulkiilaha Shirkaddaa ?
Way kala duwanaan kartaa. Mararka qaar, CEO-gu waa milkiilaha shirkadda. Mararka qaarna , waxa doorta guddiga shirkadda oo uu si toos ah ugu shaqeeyo.
Jago ka Sareysa CEO ma jirtaa?
Haa, CEO-gu wuxuu hoos yimaadaa guddiga shirkadda.
- Guddigu wuxuu dabagal ku sameeyaa waxqabadka CEO-ga.
- Haddii aysan ku qanacsanayn waxqabadkiisa, waxay beddeli karaan ama shaqada way ka eryi karaan.
Gunaanad
CEO-gu waa qofka mas’uulka ka ah go’aannada waaweyn ee shirkadda, hagidda jihada shirkadda, kormeeridda madaxda kale, iyo fulinta qorshayaasha koritaanka. Wuxuu u xilsaaran yahay guddiga shirkadda ama milkiilayaasha saamiyada wuxuuna badanaa yahay wajiga shirkadda ee dadweynaha.
Inta badan, CEO-yadu waxay leeyihiin khibrad ballaaran oo la xiriirta warshadohooda ama shirkadaha ay kashaqeeyan , waxaana laga sugayaa inay shirkaddooda ku hoggaamiyaan guul iyo faa’iido.
