Waa Maxay Bond (curar) : waa nooc maalgashi Marka aad iibsato bond, micnaheedu waa inaad:
dayn siisay dowlad ama shirkad, Waxay kaa dhigaysaa dayn -bixiye (lender), shirkadda ama dowladdu na waa amaah-qaate (borrower).
- In lagu siiyo dulsaar (interest) — taasoo ah lacag dheeri
- In laguu sooceliyo lacagtaadii asalka ahayd marka uu dhammaado waqtigii lagu heshiiyay.

Tusaale:
Haddii aad $1,000 siiso shirkad muddo 5 sano ah, shirkaddu waxay ku siin kartaa 5% dulsaar sanad walba. Taas micnaheedu waa inaad sanad kasta helayso $50. Marka ay 5-tii sano dhammaato, waxaad heli doontaa $250 dulsaar ah iyo $1,000-kii aad amaahisay.
Sidee buu Bond ama curar u Shaqeeysaa?
- Bondhisku waa dayn rasmi ah oo qofku siiyo shirkad ama dawladd.
- Qofka haysta bond waa dayn-bixiye (ama creditor).
- Waxaa laga helaa lacag ama dulsaar (interest) waqti kasta (badanaa 6 bilood kasta).
- Marka waqtiga uu dhammaado (oo loo yaqaano maturity date), qofka bondka haysta wuxuu helayaa lacagtii asalka ahayd ee uu bixiyay.
Yaa Adeegsada Bonds-ka (Curarta)?
- Dawladuhu – waxay u isticmaalaan dhismaha waddooyin, iskuulo, ama mashaariic horumarineed.
- Shirkadaha – waxay lacagta u isticmaalaan kobcinta ganacsigooda, iibsashada qalabyo, samaynta cilmi-baaris, ama shaqaaleynsiinta shaqaale cusub.
Astaamaha Muhiimka ah ee curarta :
Astaanta | Micnahooda |
Face Value | Lacagta lagaa amaahday ee laguu soo celinayo |
Coupon Rate | Heerka dulsaarka (interest rate) la bixinayo sanad walba (tusaale: 5% ). |
Coupon Dates | Maalmaha la bixinayo dulsaarka – sida 2 jeer sanadkii ama haljeer. |
Maturity Date | Maalinta uu dhammaanayo bondka laguuna soo celinayo lacagtaadi asalka ahayd. |
Issue Price | Qiimaha asalka ah ee bondka lagu iibinayo (badanaa $1,000). |
Tusaale:
Haddii shirkadi bond soo saarto oo ay ku iibinayso $1,000, taas ayaa noqonaysa Issue Price. Kadib, qiimuhu wuu is beddeli karaa
Noocyada Bonds-ka (Curar) ee Ugu Muhiimsan
Waxaa jira afar nooc oo waaweyn oo bonds ah:
- Corporate Bonds (Shirkadaha)
- Waxaa bixiya shirkado doonaya inay lacag amaahdaan.
- Halkii ay ka heli lahaayeen dayn bangi, waxay doortaan bond, sababtoo ah dulsaarka bonds-ka waa ka hooseeyaan mid ka bangiyada .
- Waa fursad ganacsi – maalgashaduhu wuxuu helaa dulsaar.
- Waxaa bixiya shirkado doonaya inay lacag amaahdaan.
- Municipal Bonds (Gobollada/Degmooyinka)
- Waxaa soo saara dawladaha hoose ama gobollada (tusaale: magaalada New York ama banaadir ).
- Qaar badan oo ka mid ah waxay bixiyaan dulsaar canshuur la’aan ah –
- Waxaa soo saara dawladaha hoose ama gobollada (tusaale: magaalada New York ama banaadir ).
- Government Bonds (Dowladda Dhexe)
- Waxaa bixiya dowladda.
- Haddii uu bond-ku leeyahay hal sano ama ka yar → waxaa la dhahaa Bill
- Haddii uu yahay 1 ilaa 10 sano → waxaa la dhahaa Note
- Haddii uu yahay wax ka badan 10 sano → waxaa la dhahaa Bond
- Haddii uu bond-ku leeyahay hal sano ama ka yar → waxaa la dhahaa Bill
- Dhammaan noocyadaas waxaa si wadajir ah loogu yeeraa Treasuries.
- Waxaa bixiya dowladda.
- Agency Bonds (Hay’adaha Dawladda la xiriira)
- Waxaa bixiya hay’ado dawladeed sida Fannie Mae ama Freddie Mac.
- Waa bonds ay dawladdu dammaanad qaaday ama la xiriira dawlada .
- Waxaa bixiya hay’ado dawladeed sida Fannie Mae ama Freddie Mac.
Qiimaha Bond (Curar) iyo Heerka Dulsaarka (Coupon Rate)
Qiimaha bond-ka wuu isbedelaa maalin kasta, wuxuuna ku xiran yahay suuqa (supply and demand). Laakiin hadii aad haysato bond-ka illaa uu ka dhammaado (maturity), waxaad heli doontaa:
- Lacagtadii asalka ahayd (par value)
- Dulsaar (interest)
Laakiin: Qiimaha bond-ka wuxuu si toos ah uga soo horjeedaa dulsaarka suuqa:
Marka dulsaarku kordho | Qiimaha bond-ka hoos ayuu u dhacaa |
Marka dulsaarku hoos u dhaco | Qiimaha bond-ku kor ayuu ukacaa |
Tusaale: Sidee Dulsaarku u Saameeyaa Qiimaha Bond-ka?
Qiyaas inaad haysato bond qiimihiisu yahy $1,000 oo aad sanad kasta helaysid $100 (taas oo la micno ah dulsaar 10%).
1. Haddii Dulsaarka Suuqu uu yahay 10%
Waxba isma beddelayo.
Dadka suuqa ku jira waxay u arkaan bond-kan mid caadi ah.
2. Haddii Dulsaarka Suuqu uu Hoos u dhaco oo uu noqdo 5%
Bond-yada cusub hadda waxay bixinayaan kaliya $50 sanadkii (5% dulsaar).
Laakiin bond-kaaga wali wuxuu bixinayaa $100 sanadkii (10%).
➡️ Dadka suuqa ku jira waxay jeclaysanayaan bond-kaaga maxaa yeelay wuxuu bixinayaa lacag ka badan bond-yada cusub.
➡️ Markaa qiimaha bond-kaagu waxa uu bilaabaya inuu qaali noqdo
3. Haddii Dulsaarka Suuqu uu Kaco oo uu noqdo 15%
Bond-yada cusub hadda waxay bixinayaan $150 sanadkii (15%).
Laakiin bond-kaagu wali wuxuu bixinayaa $100 sanadkii (10%).
➡️ Dadku dan kama laha bond-kaaga, waxayna rabaan bond cusub oo bixinaya lacag badan.
➡️ Markaa qiimaha bond-kaagu waxa uu bilaabaya inuu hoos udhaco , sababtoo ah ma bixinayo dulsaar badan sida bond-yada cusub.
Waa Maxay Yield-to-Maturity (YTM) ee Bond (Curar)?
Yield-to-Maturity (YTM) waa tirada guud ee dulsaarka iyo faa’iidada la filayo inaad kahesho bondka, haddii aad hayso ilaa maalinta uu bond-ku dhammaanayo.
Faham fudud:
Waa sida loo ogaado guud ahaan waxa aad ka faa’iideyso bond-ka haddii aadan haysato ilaa dhammaadka.
Tusaale:
Qiyaas inaad iibsatay bond $1,000 , oo aad helayso $100 sanadkii, muddo 5 sano ah, kadibna laguu soo celinayo $1,000-kii asalka ahaa .
YTM wuxuu kuu sheegaya:
- Guud ahaan dulsaarka aad helayso sanad kasta,
- Marka loo eego dhammaan lacagaha aad helayso (dulsaar + lacagta asalka ah),
- Ilaa maalinta ugu dambeysa.
Maxaa loogu baahan yahay?
- Waa qaab lagu qiimeeyo bond-yada kala duwan.
- Waxay kaa caawinaysa inaad doorato bond-ka faa’iidada badan leh.
- Waxaa lagu xisaabiyaa hab la yiraahdo Internal Rate of Return (IRR).
Waa Maxay Duration – Saamaynta Isbedelka Dulsaarka?
Duration waa cabbir tilmaamaya sida qiimaha bond-ku uga falceliyo marka dulsaarka suuqu uu is beddelo.
Faham fudud:
Haddii dulsaarka suuqu kor u kaco ama hoos u dhaco, bond-ku ma la jaanqaadi doonaa mise ?
Waa maxay heerka uu qiimuhu isbedeli doono?
Modified Duration:
Tani waxay sheegtaa:
- Haddii dulsaarka suuqu isbedelo 1%,
Qiimaha bond-ku wuxuu isbedelayaa xad go’an oo la cabbiri karo.
Maxaa bond ka kadhiga mid aad uga falceliya isbedelka dulsaarka?
- Muddada bond-ku haddii ay dheer tahay
- Haddii coupon-ka (dulsaar sanadlaha ah) uu yar yahay
➡️ Markaas bond-kaasi wuxuu aad uga falcelindoona isbedelka dulsaarka.
Sidee Loo Maalgashadaa Bonds?
Waxaa jira siyaabo kala duwan oo loo maalshankaro curarta :
- Online Brokers
- Sida aad saamiyada (stocks)uga iibsato Online Brokers
,waxaad sidoo kale bondka ka iibsan kartaa website-yada ganacsiga online-ka ah. - Tusaale: E*TRADE, Fidelity, Vanguard iwm.
- Sida aad saamiyada (stocks)uga iibsato Online Brokers
- TreasuryDirect.gov
- Haddii aad rabto inaad toos uga iibsato dowladda Maraykanka bonds-keeda sida:
- Treasury Bonds
- TIPS (bonds la jaan qaada sicir-bararka)
- Treasury Bonds
- Waxaad si toos ah uga iibsan kartaa website-ka rasmiga ah ee: treasurydirect.gov[1]
- Haddii aad rabto inaad toos uga iibsato dowladda Maraykanka bonds-keeda sida:
- ETFs ama Mutual Funds
- Waxaad si toos ah u iibsan kartaa ETF ama fund maalgelin ku sameeya bonds badan.
- Tusaale ahaan, halkii aad ka iibsan lahayd bond keliya, waxaad iibsan kartaa fund ka kooban 100 bonds.
- Waxaad si toos ah u iibsan kartaa ETF ama fund maalgelin ku sameeya bonds badan.
Noocyada Kala Duwan ee Bonds-ka
Bonds-ka suuqa yaalla waxay leeyihiin noocyo kala duwan, iyadoo lagu saleynayo sida dulsaarkoodu u shaqeeyo, in la celin karo ama la rogi karo (convert) iwm.
1. Zero-Coupon Bonds (Z-Bonds)
- Ma bixiyaan wax dulsaar ah (coupon) inta lagu guda jiro muddada bond-ku socdo.
- Waxaa lagu iibiyaa qiimo ka hooseeya qiimaha asalka ah (face value).
- Markuu bond-ku dhammaado (matures), bond-holder-ku wuxu helayaa lacagta oo dhan.
- Tusaale: U.S. Treasury Bills (T-bills) waa zero-coupon bonds.
2. Convertible Bonds
- Waa bond leh ikhtiyaar kuu ogolaanaya inaad bonkaaga ku beddelato saami, (stock).
- Haddii saamiyada shirkaddu sare u kacaan, bond-holder-ku wuxu ikhtiyar u haystaa inuu u beddesho bond-ka saami si uu uga faa’iideysto qiimaha sare ee saamiyada shirkada .
Tusaale:
Qiyaas inaad haysato bond $1,000 ah.
Shirkadda aad bond-ka ka iibsatay waxay kuu ogolaanaysaa inaad bond-kaas u bedelato 50 saami (stock).
- Haddii qiimaha saami kasta uu yahay $30 :
- 50 saami × $30 = $1,500
- Markaa, adigoo beddelaya bond-kaaga, waxaad helaysaa faa’iido dhan $500.
- 50 saami × $30 = $1,500
3. Callable Bonds ?
Callable bond waa nooc kamid ah bond-ka taas oo shirkaddu leedahay ikhtiyaar ay ku ceshan karto bond-ka kahor inta uusan dhammaan .
Faham fudud:
Shirkaddu waxay kuu sheegaysaa: “Haddii aan doono, waxaan dib kaaga iibsan karaa bond-kayga, kahor waqtiga dhamaadka .”
Tusaale:
Qiyaas inaad haysato bond qiimihiisu yahay $1,000 oo leh faa,iido $100 sanadkii, muddo 10 sano ah.
5 sano kadib, shirkaddii waxay dooranaysaa inay kuu celiso $1,000 kii asalka ahaa —
➡️ Adiga waxaad luminaysaa faa’iidada $100 ee 5-ta sano ee hartay.
Maxaa Keenaya Inay Shirkaddu Kaa Ceshato Bond-ka?
- Haddii dulsaarka suuqu u hoos u dhaco, shirkaddu waxay rabtaa inay soo saarto bond cusub oo leh dulsaar hooseya.
- Markaa waxay kaa ceshanaysaa bond-kii hore ee dulsaarka sare lahaa.
➡️ Tani waxay dhib ku tahay bond-holder-ka, sababtoo ah wuxuu luminayaa dulsaar fiican oo uu heli lahaa muddo dheer.
Kahor inta adan iibsan bond-ka iska hubi nooca aad iibsanaysid, hadii uu yahay Callable bond- shirkadu xiliga ay rabto ayay dib kaga ceshan karta
4. Puttable Bonds
- Bond-holder-ka ayaa leh ikhtiyaarka ah inuu dib ugu celiyo bond-ka shirkadda ka hor waqtiga dhamaadka .
- Waxa uu leeyahay faa,iidoyin badan :
- Dulsaarka Suuqu haduu kor u kaco.
- Ama laga cabsi qabo in bond-ka qiimihiisu hoos u dhaco.
- Dulsaarka Suuqu haduu kor u kaco.
- Bonds-kan waxaa lagu iibsadaa qiimo ka sarreeya bondska caadiga ah
maxaa Saameeya Dulsaarka (Coupon Rate)?
Waxaa jira laba arrimood oo waaweyn oo go’aamiya dulsaar ka bond-ka:
1. Credit Quality (Amaahda lagu kalsoon yahay)
- Haddii shirkaddu leedahay rating liita, waxaa jira khatar badan oo ah inay daymaha bixin waydo.
- Sidaas darteed, bond-yadooda waxay bixiyaan dulsaar sare si ay dadka usoo jiitan.
2. Time to Maturity (Muddada bond-ku socdo)
- Haddii bond-ku uu leeyahay muddo dheer (10+ sano):
- Waxaa loo baahan yahay in la bixiyo dulsaar sare.
- Sababtoo ah mudadaas dheer waxa ay keeni kartaa khataro kadhan ah dulsaarka iyo sicir-bararka.
- Waxaa loo baahan yahay in la bixiyo dulsaar sare.
Sidee Loo Qiimeeyaa Bond (Curar)? (Bond Ratings)
Bond-yada iyo shirkadaha soo saara waa la qiimeeyaa si loo ogaado inay lacagaha dib u bixin karaan iyo in kale. Qiimeyntan waxaa bixiya hay’ado caalami ah sida:
- Standard & Poor’s (S&P)
- Moody’s
- Fitch Ratings
Noocyada Bond Ratings:
- Investment Grade (Tayo Sare )
- Waxaa leh dawladda sida Maraykanka iyo shirkado aad u deggan sida kuwa adeegyada korontada iyo biyaha.
- Waxaa loo arkaa inay khatartoodu yar tahay oo ay ku habboon yihiin maalgelinta .
- Waxaa leh dawladda sida Maraykanka iyo shirkado aad u deggan sida kuwa adeegyada korontada iyo biyaha.
- High-Yield or Junk Bonds (Dulsaarkoodu Sareeyo)
- Khatartoodu aad ayay u saraysa, waxayna u badan tahay in aysan bixin karin daymaha.
- Laakiin si dadku u iibsadaan, waxay bixiyaan dulsaar aad u sareeya si ay u qanciyaan maalgashatada .
- Khatartoodu aad ayay u saraysa, waxayna u badan tahay in aysan bixin karin daymaha.
#Bond #Curar #Maalgashi #Dulsaar #XisaabMaaliyadeed ##ShirkadoMaalgashi #SuuqaCurarta #SomaliBusinessJournal